Podwyższenie alimentów to temat bliski wielu rodzinom, które muszą dostosować się do zmieniających się okoliczności życiowych. Rosnące potrzeby dzieci, zmiany w sytuacji finansowej rodziców czy ogólna sytuacja ekonomiczna, taka jak inflacja, powodują, że pierwotnie ustalona przez sąd kwota alimentów przestaje być wystarczająca. W niniejszym wpisie przedstawiono przykładowe sytuacje, w których można skutecznie wnioskować o wyższe alimenty, jak i wskazówki dotyczące procesu ubiegania się o nie.
Zakres obowiązku alimentacyjnego
Obowiązek alimentacyjny rodziców względem dziecka obejmuje szeroki wachlarz zobowiązań, które mają na celu zapewnienie dziecku godnych warunków życia i rozwoju. Rodzice są zobowiązani do zaspokajania zarówno podstawowych potrzeb materialnych i fizycznych (opieka, zakwaterowanie, wyżywienie, ubrania, higiena czy opieka medyczna), jak i tych związanych z rozwojem duchowym oraz edukacją (wypoczynek, rozrywka, edukacja ogólna i zawodowa, zaspokajanie potrzeb intelektualnych).
Alimenty należą się dziecku do czasu, aż będzie w stanie samodzielnie się utrzymać. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy dziecko ma wystarczające dochody z własnego majątku, które pokrywają koszty jego utrzymania i wychowania. Wbrew powszechnemu przeświadczeniu, obowiązek alimentacyjny rodziców nie kończy się automatycznie z chwilą uzyskania pełnoletności przez dziecko. Przy ocenie dalszego prawa do alimentów uwzględnia się m.in. stan zdrowia dziecka, kontynuowanie przez dziecko nauki i tryb kształcenia, czy chęć podnoszenia kwalifikacji zawodowych.
Granice obowiązku alimentacyjnego określane są przez dwie główne przesłanki:
- usprawiedliwione potrzeby dziecka, które zależą od jego wieku, zdrowia, poziomu edukacji czy sytuacji życiowej;
- możliwości majątkowe i zarobkowe rodziców, które determinują, jak wysokie świadczenie są w stanie zapewnić.
Kiedy można ubiegać się o podwyższenie alimentów?
Aby w ogóle rozważać zwiększenie świadczeń, alimenty muszą zostać wcześniej formalnie zasądzone. Oznacza to, że podwyższenie alimentów jest możliwe jedynie w przypadku, gdy istnieje już wyrok sadowy ustalający ich wysokość, np. na skutek sprawy rozwodowej rodziców, osobnej sprawy o alimenty czy zawartej ugody sądowej określającej wartość tych świadczeń. Jeżeli żadna z powyższych sytuacji nie miała miejsca, należy wystąpić o ustalenie alimentów na dziecko lub umożliwić pełnoletniemu dziecku złożenie takiego pozwu samodzielnie, kierując się wytycznymi z poprzedniego punktu.
Podwyższenie alimentów staje się zasadne dopiero wtedy, gdy nastąpi istotna zmiana okoliczności, uzasadniających ich wysokość. Takie zmiany mogą wynikać ze wspomnianych już dwóch podstawowych przesłanek:
- znaczącego wzrostu usprawiedliwionych potrzeb dziecka, na które przeznaczane są alimenty;
- poprawy sytuacji finansowej osoby zobowiązanej, zarówno w zakresie jej faktycznych dochodów, jak i potencjalnych możliwości zarobkowych.
Podkreślić należy, że sąd bierze pod uwagę wyłącznie trwałe zmiany. Przejściowe trudności finansowe, jednorazowe wydatki na dziecko (np. krótkoterminowe leczenie) czy okazjonalny wzrost dochodu zobowiązanego nie są wystarczającym powodem do zmiany wysokości alimentów. Aby podwyższenie świadczeń zostało uznane przez sąd za uzasadnione, zmiany w sytuacji finansowej lub potrzebach dziecka muszą mieć charakter długofalowy i wpływać na codzienne funkcjonowanie.
Przykłady istotnej zmiany okoliczności, uzasadniającej podwyższenie alimentów
Spadek siły nabywczej pieniądza
Jedną z podstaw do ubiegania się o podwyższenie alimentów jest wzrost inflacji oraz kosztów utrzymania. W sytuacji, gdy od czasu wydania orzeczenia określającego wysokość alimentów doszło do istotnego wzrostu cen dóbr i usług, przekładających się na wyższe koszty życia dziecka, istnieją przesłanki do podwyższenia świadczenia alimentacyjnego. Każda sprawa jest jednak indywidualnie rozpatrywana przez sąd, który analizuje także sytuację finansową zobowiązanego rodzica, uwzględniając fakt, że inflacja dotyka obu stron.
Zwiększenie uzasadnionych potrzeb dziecka
Wraz z wiekiem dziecka jego potrzeby naturalnie rosną. Mogą one obejmować rozwój zainteresowań, uczestnictwo w zajęciach dodatkowych, wyjazdy edukacyjne czy inne potrzeby kulturalne i społeczne. Wszystkie te wydatki wpływają na wzrost kosztów utrzymania, co może stanowić uzasadnienie dla podniesienia alimentów.
Zwiększenie kosztów edukacji
Kolejne etapy nauki dziecka wiążą się z rosnącymi wydatkami. Obejmują one m.in. zakup podręczników, materiałów edukacyjnych, opłacenie zajęć dodatkowych czy korepetycji. Szczególnie wysokie koszty mogą generować studia wyższe, które wiążą się z wydatkami na dojazdy, wynajem mieszkania, opłaty za akademik lub czesne. Zgodnie z przepisami, rodzice mają obowiązek finansować edukację dziecka, o ile nie jest ono w stanie samodzielnie się utrzymać. Bez znaczenia dla obowiązku alimentacyjnego pozostaje osiągnięcie przez dziecko pełnoletności.
Wzrost kosztów utrzymania dziecka z powodu stanu zdrowia
Istotną okolicznością mogą być zwiększone wydatki wynikające z długotrwałej choroby dziecka, która generuje koszty związane z leczeniem, zakupem leków, rehabilitacją lub koniecznością częstych wizyt u lekarzy specjalistów.
Pogorszenie sytuacji finansowej rodzica sprawującego opiekę
Zmianę wysokości świadczeń alimentacyjnych, może uzasadniać także sytuacja, w której rodzic sprawujący codzienną pieczę nad dzieckiem doświadcza pogorszenia swojej sytuacji finansowej, np. w wyniku utraty zatrudnienia, zwiększenia kosztów związanych z utrzymaniem mieszkania lub wzrostu liczby osób pozostających na jego utrzymaniu.
Poprawa sytuacji majątkowej rodzica zobowiązanego
Wzrost dochodów rodzica zobowiązanego do alimentacji, na przykład poprzez otrzymanie lepiej płatnej pracy czy awansu zawodowego, zakończenie spłaty zobowiązań finansowych (np. kredyt) czy uzyskanie majątku w drodze spadku lub darowizny, może być powodem do ubiegania się o podwyższenie świadczeń alimentacyjnych.
Każdy z tych argumentów powinien zostać poparty odpowiednimi dowodami, takimi jak rachunki, umowy, zaświadczenia czy wyciągi bankowe, które potwierdzą zasadność żądania podwyższenia alimentów.
Jak uzyskać podwyższenie alimentów?
Aby podnieść wysokość zasądzonych alimentów, należy złożyć pozew do właściwego sądu. Pozew można skierować do sądu rejonowego odpowiedniego dla miejsca zamieszkania osoby uprawnionej (dziecka) lub miejsca zamieszkania strony pozwanej. Wybór sądu należy do osoby wnoszącej pozew.
Pozew powinien być odpowiednio uzasadniony w zakresie przesłanek istotnej zmiany okoliczności. Niezbędne jest także wskazanie dowodów potwierdzających zaistniałe zmiany i ich załączenie do pozwu.
Należy pamiętać, że w przypadku alimentów na dziecko, powodem formalnie jest dziecko. Jeżeli jest ono osobą małoletnią, pozew w jego imieniu składa opiekun prawny, najczęściej rodzić. W treści dokumentu należy zaznaczyć, że dziecko jest reprezentowane przez opiekuna, podając dane przedstawiciela. To również opiekun prawny podpisuje pozew.
Sprawy dotyczące alimentów, w tym ich podwyższenia, są zwolnione od opłat sądowych. Oznacza to, że osoba wnosząca pozew o podwyższenie alimentów nie ponosi kosztów sądowych związanych z rozpoczęciem sprawy.
Podsumowanie
Wniesienie pozwu o podwyższenie alimentów wymaga rzetelnego przygotowania i odpowiedniej argumentacji. Kluczowe znaczenie ma zgromadzenie niezbędnych dowodów oraz precyzyjne uzasadnienie żądania pozwu. Z uwagi na złożoność spraw alimentacyjnych oraz ich długofalowy wpływ na przyszłość dziecka, warto rozważyć skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej. Doświadczony pełnomocnik nie tylko wesprze w przygotowaniu pozwu i skompletowaniu wymaganej dokumentacji, ale również pomoże w skutecznym przedstawieniu sprawy przed sądem.